Strona poświęcona twórczości Andrzeja Krzanowskiego

Relief VIII jest nieukończoną, jedną z ostatnich kompozycji Andrzeja Krzanowskiego. Partia taśmy powstała w Studio Uniwersytetu w Glasgow, głos akordeonu pozostał jedynie w szkicach. Wersja o poszerzonym tytule – Relief VIII… albo… ścieżka szeptów powstała na moją prośbę w 1999 roku i miała polegać na dotworzeniu do istniejącego nagrania taśmy partii akordeonu wg inwencji wykonawcy, stanowiącej kolaż z fragmentów innych utworów Andrzeja Krzanowskiego. Pomysł ten powstał na potrzeby festiwalu Alkagran oraz jego stałego wykonawcy – akordeonisty, Marka Andryska, a dopełnienie tytułu podpowiedział mi Maciej Janicki, wówczas jeszcze uczeń bielskiej szkoły muzycznej, obecnie związany z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Utwór ten był wykonywany również przez innych akordeonistów, przyciągając uwagę różnorodnością kolaży i sposobów relacji z taśmą. Po dwunastu latach, dzięki przygotowaniom do nagrania wszystkich Reliefów przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne i spostrzegawczości wykonawcy – Macieja Frąckiewicza, okazało się, że taśma była niewłaściwa – błędnie podpisana w rzeczywistości stanowiła nagranie do Reliefu IX. Tak więc problem właściwego nagrania został rozwiązany, a Maciej Frąckiewicz z powodzeniem dokonał prawykonania Reliefu VIII  z autorską rekonstrukcją pozostawionych przez Krzanowskiego szkiców partii akordeonu. Czy utwór doczeka się też innych wykonań? To zależy już od zainteresowania akordeonistów poszukujących unikatowego repertuaru.

 * * *

Z kolei w prawykonanym tego wieczoru „Reliefie VIII” trzeba rozdzielić dwie kwestie. Taśma do utworu to oryginalna, pochodząca od Krzanowskiego warstwa powstała w studiu muzyki elektronicznej w Glasgow. Była pierwszą w jego twórczości próbą zmierzenia się z muzyką komputerową, wcześniej użyte przez artystę taśmy zawierały nagrania głosu ludzkiego (śpiew lub recytację) albo cytaty z istniejących utworów, nie stanowiły więc faktycznie kompozycji z elektroniką. Forma „Reliefu” miała tradycyjne ramy, w których najbardziej rozpoznawalnym elementem były elektroniczne wystrzały na początku i końcu. Wyraźnie kontrastowy fragment stanowiła część środkowa, która składała się z trwających, kosmicznych dźwięków. Muzyka płynęła wolno, bez napięcia, dając wrażenie transu i stając się niemal współczesnym ujęciem harmonii sfer. Z kolei warstwa akordeonu została zrekonstruowana przez Frąckiewicza na podstawie zapisków pozostawionych przez kompozytora. Stanowiły one raczej plan ogólny i szkic niż w pełni określony materiał dźwiękowy, solista musiał więc samodzielnie uzupełnić białe plamy na podstawie znajomości skal, harmonii czy fragmentów innych utworów Krzanowskiego. Całość zabrzmiała przekonująco, choć jest to oczywiście tylko jedna z propozycji, jak mógłby ostatecznie brzmieć „Relief VIII”.

Magdalena Stochniol, "Ruch Muzyczny", Zakopiańskie prawykonania

Nagrania

• CD: Dixi. Works for Accordion and Electronics, Requiem Records OPUS 44